OECD Multilingual Summaries

Education at a Glance 2019

OECD Indicators

Summary in Greek

Η εκπαίδευση με μια ματιά 2019

Δείκτες ΟΟΣΑ

Περίληψη στα ελληνικά

Σύνοψη

Η ζήτηση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένει υψηλή παρά τη μεγαλύτερη προσφορά αποφοίτων

Το 2018 το 44% των νέων ηλικίας 25‑34 ετών κατείχε πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έναντι 35% το 2008, κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στον υψηλότερο αριθμό ενηλίκων με πρώτο πτυχίο (bachelor). Το πλεονέκτημα στην απασχόληση των νέων ενηλίκων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με τους αποφοίτους της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρέμεινε σχετικά σταθερό κατά την περασμένη δεκαετία. Οι ενήλικες με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επηρεάζονται λιγότερο από τη μακροχρόνια ανεργία, και το 2018 το ποσοστό απασχόλησης της ομάδας αυτής ήταν 9 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερο από αυτό των ενηλίκων με μόνο την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, οι αποδοχές των ενηλίκων με τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι υψηλότερες, αν και υπάρχουν διαφορές ανάλογα με το πεδίο σπουδών. Το πλεονέκτημά τους στην απασχόληση αυξάνεται επίσης με την ηλικία: οι νέοι ηλικίας 25‑34 ετών με τριτοβάθμια εκπαίδευση κερδίζουν 38% περισσότερο από τους συνομήλικούς τους που διαθέτουν μόνο ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η διαφορά αυτή ανέρχεται στο 70% για τα άτομα ηλικίας 45‑54 ετών.

Τα εκπαιδευτικά συστήματα διευκόλυναν την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όμως μερικές διαφορές παραμένουν

Οι μηχανισμοί οικονομικής στήριξης διευκόλυναν την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε περισσότερους ανθρώπους. Στις χώρες με τα υψηλότερα δίδακτρα πάνω από το 70% των σπουδαστών επωφελούνται από επιχορηγήσεις ή δάνεια. Η συνέχιση των σπουδών σε μεταπτυχιακό ή διδακτορικό επίπεδο παραμένει σταθερή μεταξύ των γενεών παρά την ελκυστική απόδοση της αρχικής επένδυσης. Το ετήσιο κόστος των εν λόγω προγραμμάτων είναι παρόμοιο με αυτό των προπτυχιακών σπουδών (bachelor) σε περισσότερες από τις μισές χώρες του ΟΟΣΑ με διαθέσιμα στοιχεία, ενώ οι αποδοχές είναι 32% υψηλότερες κατά μέσο όρο.

Σε μερικούς τομείς η εξεύρεση των απαιτούμενων ειδικευμένων εργαζομένων παραμένει δύσκολη. Μολονότι ο τομέας της μηχανικής, της μεταποίησης και των κατασκευών και οι ΤΠΕ συσχετίζονται ευρέως με τα καλύτερα αποτελέσματα στην αγορά εργασίας, μόνο το 14% των αποφοίτων απέκτησαν το πτυχίο τους στον πρώτο τομέα και μόνο το 4% στον δεύτερο το 2017. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό: λιγότερο από το 25% των εισακτέων στους δυο αυτούς τομείς είναι γυναίκες κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Η μετάβαση από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επηρεάζουν τη συνέχιση των σπουδών

Πάνω από το 40% των νέων ηλικίας 19‑20 ετών σε σχεδόν τις μισές χώρες του ΟΟΣΑ είναι εγγεγραμμένοι σε προγράμματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και η μέση ηλικία κατά την εισαγωγή σε πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών (bachelor) κυμαίνεται από 18 ετών στην Ιαπωνία έως 25 ετών στην Ελβετία. Στις χώρες όπου το ποσοστό εγγραφής στη γενική ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι υψηλό είναι συνήθως υψηλότερο και το ποσοστό εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε νεότερες ηλικίες. Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ελεύθερη σε περισσότερες από τις μισές χώρες και οικονομίες, ενώ άλλες χώρες χρησιμοποιούν κριτήρια επιλογής όπως ακαδημαϊκές επιδόσεις, εξετάσεις και, σε ορισμένες περιπτώσεις, συγκεκριμένη κατεύθυνση της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ το 71% των σπουδαστών που εισάγονται για πρώτη φορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση παρακολουθούν προγράμματα βραχείας διάρκειας, έναντι 76% των φοιτητών που εισάγονται σε προπτυχιακό επίπεδο και 7% σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Εντούτοις, έως τις αρχές του δεύτερου έτους σπουδών το 12% κατά μέσο όρο των προπτυχιακών φοιτητών έχουν αποχωρήσει από την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μόνο το 39% των φοιτητών που εισάγονται σε προπτυχιακό επίπεδο αποφοιτούν εντός της θεωρητικής διάρκειας του προγράμματος σπουδών, και ένα περαιτέρω 28% αποφοιτούν κατά τα επόμενα τρία έτη. Όσον αφορά τους άνδρες σπουδαστές καθώς και τους φοιτητές που ακολούθησαν επαγγελματικά προγράμματα της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι λιγότερο πιθανό να εισαχθούν και να ολοκληρώσουν προπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δια βίου μάθηση: πάνω από τρία στα τέσσερα άτομα ηλικίας 30‑39 ετών που σπουδάζουν είναι εγγεγραμμένα σε τριτοβάθμια προγράμματα σπουδών κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Η αύξηση της χρηματοδότησης στήριξε την επέκταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Μεταξύ του 2005 και του 2016 οι δαπάνες για τα τριτοβάθμια ιδρύματα αυξήθηκαν κατά 28% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, σημειώνοντας υπερδιπλάσια αύξηση σε σχέση με το ποσοστό των φοιτητικών εγγραφών (12%). Εντούτοις, τόσο ο αριθμός των φοιτητών όσο και οι συνολικές δαπάνες αυξάνονταν με χαμηλότερο ρυθμό από το 2010 και έπειτα. Το 2016 οι δαπάνες ανά τριτοβάθμιο σπουδαστή ανέρχονταν σε 15.556 δολάρια ΗΠΑ, εκ των οποίων το ένα τρίτο σχεδόν διοχετευόταν στην έρευνα και την ανάπτυξη. Πάνω από το 30% των δαπανών καλύπτονταν από ιδιωτικούς πόρους κατά μέσο όρο, ενώ τα δίδακτρα για προπτυχιακά προγράμματα σπουδών αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 20% μεταξύ του 2007 και του 2017 στις μισές χώρες με διαθέσιμα στοιχεία. Το ανθρώπινο δυναμικό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επίσης αυξήθηκε στις περισσότερες χώρες. Μεταξύ του 2005 και του 2017 το ακαδημαϊκό προσωπικό της τριτοβάθμιας βαθμίδας στις χώρες του ΟΟΣΑ αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 1%, δηλαδή με ρυθμό όμοιο με αυτόν των εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Τα ποσοστά αποφοίτησης από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκαν κατά την περασμένη δεκαετία

Μολονότι το ποσοστό αποφοίτησης από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκε κατά 6 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ του 2005 και του 2017, το 15% των νέων ηλικίας 25‑34 ετών δε διέθεταν τίτλο σπουδών ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης το 2018 κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Σε μερικές χώρες τα προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης έχουν σημαντικό ρόλο στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ το 40% των σπουδαστών στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση απέκτησε τίτλο επαγγελματικών σπουδών το 2017. Το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 66% στην Αυστρία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και την Τσεχία. Οι χώρες του ΟΟΣΑ διοχέτευσαν κατά μέσο όρο 3,5% του ΑΕΠ σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της πρωτοβάθμιας, της δευτεροβάθμιας και της μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το 2016, ενώ παράλληλα οι δημόσιες δαπάνες σε αυτές τις βαθμίδες αυξήθηκαν κατά 18% από το 2005. Σε αυτό συνέβαλαν οι μικρότερες τάξεις και οι υψηλότερες αποδοχές των εκπαιδευτικών. Στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η μέση τάξη συρρικνώθηκε κατά 6%, ενώ οι αποδοχές των εκπαιδευτικών αυξήθηκαν κατά 8% μεταξύ του 2005 και του 2017 κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Οι δυσκολίες στην προσέλκυση νέων εκπαιδευτικών παραμένουν

Στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ οι εκπαιδευτικοί ηλικίας 50‑59 ετών στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι περισσότεροι από τους εκπαιδευτικούς ηλικίας 25‑34 ετών, δημιουργώντας ανησυχίες όσον αφορά την έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού στο μέλλον. Περίπου το 10% των εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι νεότεροι από 30 ετών κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Οι μισθοί τείνουν να αυξάνονται ανάλογα με την εκπαιδευτική βαθμίδα διδασκαλίας, όμως οι αποδοχές των εκπαιδευτικών συνεχίζουν να κυμαίνονται μεταξύ 78‑93% των αποδοχών άλλων ενηλίκων με τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αντίθετα, οι αποδοχές των διευθυντών σχολείων είναι τουλάχιστον 25% υψηλότερες από αυτές των ενηλίκων με ισότιμη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο αριθμός των ετήσιων διδακτικών ωρών μειώνεται καθώς αυξάνεται το εκπαιδευτικό επίπεδο κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ και τούτο παρέμεινε γενικά αμετάβλητο μεταξύ του 2000 και του 2018 στις περισσότερες χώρες με διαθέσιμα στοιχεία.

Άλλα συμπεράσματα

Το 2017 πάνω από ένα στα τρία παιδιά κάτω των τριών ετών ήταν εγγεγραμμένα σε προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ –που αποτελεί αύξηση κατά 7 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2010.

Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ το 14% των νέων ηλικίας 18‑24 ετών βρίσκεται εκτός δομών απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (NEET). Στη Βραζιλία, την Ιταλία, την Κολομβία, την Κόστα Ρίκα, τη Νότια Αφρική και την Τουρκία πάνω από το 25% των νέων ηλικίας 18‑24 ετών συμπεριλαμβάνεται στην ομάδα NEET.

Οι ενήλικες που έχουν υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο τείνουν να συμμετέχουν περισσότερο σε πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες: πάνω από το 90% των ενηλίκων που είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με κάτω από το 60% των ενηλίκων που δε διαθέτουν τίτλους σπουδών ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.